ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟ ତାଙ୍କ ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ର ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଜୀବନର ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସହ ଜୀବନ ସହ ଜଡିତ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ବିଷୟରେ ଭଲ ଭାବରେ ଆଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି ।
ୟଦିଚ୍ଛସି ବଶୀକର୍ତୁ ଜଗଦେକେନ କର୍ମଣା ।
ପରାପବାଦସ୍ୟୈଃ ଗାମ୍ ଚରନ୍ତୀ ନିବାରୟ ।
ଏହି ପଦରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି ତୁମେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ କୁ ବଶୀଭୂତ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଚ ତେବେ ମନ୍ଦ ଅଭ୍ୟାସକୁ ପରିତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ପଡିବ । ଏହାଦ୍ୱାରା ସମସ୍ତେ ଆପଣଙ୍କୁ ପସନ୍ଦ କରିବେ । ଆପଣ ଖରାପ କଥା କହି କାହାର ମନକୁ କଷ୍ଟ ଦିଅନ୍‌ୁ ନାହିଁ ।
ନବନ୍ମୈାନେନ ନୀୟନ୍ତି କୋକିଳଚ୍ଛୈବ ବାସରାଃ
ଊାଭତ୍ସରଭାନ୍ ଜନନନ୍ଦାୟିନୀ ଭାନ୍ ପ୍ରଭାର୍ଟେଟ୍ ।
ଚାଣକ୍ୟ ଏହି ପଦରେ ଭାଷଣର ମହତ୍ତ୍ୱ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି କୁ ସବୁବେଳେ ମିଠା କଥା କହିବା ଉଚିତ୍ । ଯଦି ମିଠା କଥା କହିପାରିବ ନାହିଁ ତେବେ ଚୁପ୍ ରହିବା ଭଲ ।
ଲୁବ୍ଧମର୍ଥେନ ଗୃହୀୟାନ ସ୍ତବ୍ଧମମ୍‌ଜଳିକର୍ମଣା ।
ମୁର୍ଖ ଛନ୍ଦାନୁବୃତ୍ୟା ଚ ୟଥାର୍ଥତ୍ୱେନ ପଣ୍ଡିତବମ୍ ।
ଏହି ପଦରେ ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଜଣେ ଲୋଭୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଟଙ୍କା ଦେଇ ବଶୀଭୂତ କରାଯାଇପାରିବ କିନ୍ତୁ ଜଣେ ପଣ୍ଡିତଙ୍କୁ ବଶୀଭୂତ କରିବା ପାଇଁ ତାଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ସତ୍ୟ କହିବା ଉଚିତ୍ । ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ମୂର୍ଖ ଲୋକ ମାନେ ମିଥ୍ୟା ପ୍ରଶଂସାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତି କିନ୍ତୁ ବୁଦ୍ଧିମାନ ଲୋକ ମାନେ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ।