ପଦ୍ମ ପୁରାଣରେ ପୌଷ ମାସ କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଏକାଦଶୀ ତିଥିକୁ ସଫଳା ଏକାଦଶୀ କୁହାଯାଏ ।ଏକାଦଶୀର ଉପବାସ , ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ନାରାୟଣଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ ଏବଂ ଉପାସନା କରିବା ଦ୍ୱାରା ଭକ୍ତମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ଇଚ୍ଛା ପୂରଣ ହେବା ସହ ବିଷ୍ଣୁଲୋକକୁ ଯାଆନ୍ତି । ଏଥିମଧ୍ୟରେ, ସଫଳା ଏକାଦାଶି ନିଜ ନାମ ଅନୁସାରେ ସବୁ କାର୍ଯ୍ୟ ସଫଳ ଏବଂ ପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥାଏ ।
ଏହି ଏକାଦଶୀ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ, ପୁରାଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ଅନୁତାପ କରି ଯେଉଁ ଗୁଣ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ, ରାତିରେ ସଫଲା ଏକାଦାଶିର ଉପବାସ ପାଳନ କରି ସେହି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଦିନ ଦୀପ ଦାନ କରିବା ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ସଫଳା ଏକାଦାଶି ସେହି ଲୋକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରତ୍ୟେକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଫଳ ହୁଅନ୍ତି ଏବଂ ବହୁ ପରିଶ୍ରମ ପରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ନିଜ କାରର୍ଯ୍ୟରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସଫଳତା ପାଆନ୍ତି ନାହିଁ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ରାଜା ମହିଷ୍ମତଙ୍କ ଜ୍ୟେଷ୍ଠପୁତ୍ର ସର୍ବଦା ପାପପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲିପ୍ତ ରହି ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ନିନ୍ଦା କରୁଥିଲେ। ପୁଅକୁ ଏପରି ଦୁଷ୍ଟ ଲୋକ ଭାବରେ ଦେଖି ରାଜା ତାଙ୍କୁ ‘ଲୁଭ୍ମକ’ ନାମ ଦେଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟରୁ ବାହାର କରିଦେଲେ। ପାପୀ ଲୁଭ୍ମକ ପ୍ରତିଦିନ ମାଂସ ଓ ଫଳ ଖାଇ ଜଙ୍ଗଲରେ ରହିବାକୁ ଲାଗିଲେ। ଏହି ଦୁଷ୍ଟର ବିଶ୍ରାମ ସ୍ଥାନ ଏକ ଅଶ୍ୱତ୍ଥ ଗଛ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଥିଲା। ଲୁଭ୍ମକ ପୌଷ ମାସ କୃଷ୍ଣ ପକ୍ଷର ଦଶମ ଦିନରେ ସେ ଥଣ୍ଡା ହେତୁ ନିର୍ଜୀବ ହୋଇଗଲା । ପରଦିନ, ସଫଳା ଏକାଦଶୀର ଅପରାହ୍ନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତାପର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ତାର ଚେତା ଆସିଲା ।
ଯେତେବେଳେ ଲୁଭ୍ମକ, ଭୋକରୁ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇ ଫଳ ସଂଗ୍ରହ କରି ଆଣିଲେ ସେତେବେଳକୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଅସ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ତା’ପରେ ସେ ଅଶ୍ୱତ୍ଥ ଗଛର ମୂଳରେ ଫଳଗୁଡିକୁ ରଖି ଅନୁରୋଧ କରି କହିଲା-‘ପ୍ରଭୁ ବିଷ୍ଣୁ ଏହି ଫଳଗୁଡ଼ିକରେ ଆପଣ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୁଅନ୍ତୁ’ । ଅଜାଣତରେ, ଏହି ଉପବାସ ଲୁଭ୍ମକ ଦ୍ୱାରା ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଲୁଭ୍ମକଙ୍କୁ ଦିବ୍ୟ ରୂପ, ରାଜ୍ୟ, ପୁତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ସଫଳା ଏକାଦଶୀର ମହାନତା ପଢିବା କିମ୍ବା ଶୁଣିବା ଦ୍ୱାରା, ଅଶ୍ୱମେଧ ଯଜ୍ଞର ଫଳ ମିଳିଥାଏ ।
